งานช่าง

กระบวนการทำงานช่าง

งานช่าง หมายถึง การทำงานของช่าง หรือสิ่งที่เกิดขึ้นจากการทำงานของช่าง ซึ่งมีหลายประเภทหลายสาขา
เช่น งานไฟฟ้า งานประปา งานไม้ งานปูน งานโลหะ และงานออกแบบเขียนแบบ เป็นต้น ช่างที่ดี นอกจากจะมีความรู้ในงาน
ของตนแล้ว ยังต้องมีฝีมือหรือศิลปะในการทำงานด้ว ความรู้เกี่ยวกับงานช่าง อาจได้จากการบอกเล่าสืบต่อกันมา
หรือจากการศึกษาเล่าเรียน ทั้งทางตรงและทางอ้อม ประสบการณ์การทำงานของช่าง นอกจากจะเสริมความรู้ของช่างแล้ว
ยังช่วยให้มีความชำนาญในฝีมือการทำงานอีกด้วย และในการทำงานช่างในแต่ละอย่างแต่ละประเภท จำเป็นต้องอาศัย
ทักษะกระบวนในการทำงานที่ถูกต้อง จึงจะทำให้ได้ผลงาน หรือชิ้นงานที่ดีมีคุณภาพ บรรลุวัตถุประสงค์ที่ได้กำหนดไว้

ทักษะกระบวนการทำงาน คือ การลงมือทำงานด้วยตนเอง โดยมุ่งเน้นในการฝึกวิธีทำงานอย่างสม่ำเสมอ
ทั้งการทำงานเป็นรายบุคคล และการทำงานเป็นกลุ่ม ซึ่งสามารถทำงาน ได้บรรลุตามเป้าหมาย โดยกระบวนการทำงาน
มีขั้นตอนตั้งแต่ การวิเคราะห์งาน การวางแผนการทำงาน การปฏิบัติงาน และการประเมินผลการทำงาน ดังที่ ชลอ บุญก่อ
และคณะ (2548 : 8 -14) กล่าวว่า ทักษะกระบวนการทำงานช่างว่า ลักษณะของงานช่างมี 4 ลักษณะ
และจะมีกระบวนการทำงานที่คล้ายคลึงกัน แต่จะแตกต่างกันบ้างในบางหัวข้อ

ทักษะกระบวนการทำงาน
กรมวิชาการ (2544 : 161-162) ให้ความหมาย ทักษะกระบวนการทำงานว่า หมายถึง การลงมือทำงาน
ด้วยตนเอง โดยมุ่งเน้นในการฝึกวิธีทำงานอย่างสม่ำเสมอ ทั้งการทำงานเป็นรายบุคคล และการทำงานเป็นกลุ่ม ซึ่งสามารถ
ทำงานได้บรรลุตามเป้าหมาย ได้แก่ การวิเคราะห์งาน การวางแผนในการทำงานการปฏิบัติงาน และการประเมินผล
การทำงานสอดคล้องกับ ชลอ บุญก่อ และคณะ (2548 : 17) ที่กล่าวว่า ทักษะกระบวนการทำงาน หมายถึง การลงมือทำงาน
ด้วยตนเอง โดยมุ่งเน้นในการฝึกวิธีทำงานอย่างสม่ำเสมอ ทั้งการทำงานเป็นรายบุคคล และการทำงานเป็นกลุ่ม ซึ่งสามารถ
ทำงานได้บรรลุตามเป้าหมาย และอธิบายถึงขั้นตอนของกระบวนการทำงานไว้ดังนี้
1. การวิเคราะห์งาน คือ การที่ผู้เรียนสามารถแจกแจงที่จะทำว่าเป็นงานประเภทใด หรือลักษณะใด
ต้องใช้เครื่องมือและอุปกรณ์อะไรบ้าง มีขั้นตอนการปฏิบัติอย่างไร กล่าวคือ ฝึกให้ผู้เรียนมองงานโดยภาพรวมออกมาว่า
จะต้องทำอย่างไร
2. การวางแผนในการทำงาน คือ การให้ผู้เรียนสามารถวางแผนว่าจะใช้กำลังงานในการทำงานอย่างไร
จะทำคนเดียวหรือต้องทำหลายคน ถ้าทำหลายคนจะแบ่งหน้าที่กันอย่างไร ต้องใช้วัสดุอุปกรณ์อะไรในการทำงานครั้งนี้
ต้องใช้เงินในการลงทุนมากน้อยอย่างไร ตลอดจนกำหนดวิธีการทำงานให้เป็นขั้นตอนจนงานสำเร็จ
3. การปฏิบัติงาน คือ การให้ผู้เรียนได้ทำงานตามลำดับขั้นตอนที่วางแผนไว้ ฝึกให้มีลักษณะนิสัยที่ดี
ในการทำงาน เช่น พูดจาสุภาพ เหมาะสม มีน้ำใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ขยัน อดทนซื่อสัตย์ ฯลฯ และสามารถตรวจสอบการทำงาน
ของตนเป็นระยะ ๆ
4. การประเมินผลการทำงาน คือการให้ผู้เรียนได้ประเมินผลทั้งการวางแผนก่อนการทำงาน ขณะปฏิบัติงาน
และเมื่องานสำเร็จแล้ว โดยขั้นตอนในการวางแผนก่อนการทำงาน ให้ประเมินว่าได้วางแผนไว้รอบคอบรัดกุมหรือไม่
จะต้องเตรียมอะไรบ้าง ตรวจสอบดูแผน ที่วางไว้ว่าเป็นไปได้หรือไม่ ขณะปฏิบัติให้ประเมินว่าวิธีการทำงานเป็นอย่างไรบ้าง
มีข้อบกพร่องที่จะต้องปรับปรุงอย่างไร และเมื่องานสำเร็จให้ประเมินว่าผลงานที่ออกมาเป็นไปตามจุดมุ่งหมายหรือไม่
มีข้อดีข้อเสียอย่างไร เพื่อจะได้แก้ไขและปรับปรุงผลงานของตนให้ดีขึ้น

ทักษะกระบวนการทำงานร่วมกับผู้อื่น
กรมวิชาการ (2544 : 163) อธิบายว่า ทักษะการทำงานร่วมกับผู้อื่น หมายถึง ทำงานเป็นกลุ่ม สามารถทำงาน
ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข โดยมุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้ทำงาน อย่างมีกระบวนการทำงานและฝึกในการทำงานกลุ่มดังนี้
1. รู้จักบทบาทหน้าที่ภายในกลุ่ม เป็นการให้ผู้เรียนรู้จักการทำงานร่วมกัน รู้จักบทบาทหน้าที่ที่ตนเอง
ต้องรับผิดชอบ ฝึกความเป็นผู้นำ ผู้ตาม โดยหมุนเวียนสับเปลี่ยนบทบาทหน้าที่กันไปตามความเหมาะสม
2. มีทักษะในการฟัง การพูด การแสดงความคิดเห็น และการอภิปรายในกลุ่ม
3. มีคุณธรรมในการทำงานร่วมกัน เป็นการสร้างให้ผู้เรียนสามารถทำงานและอยู่ร่วมกันในสังคม
ได้อย่างมีความสุข ไม่ก่อให้เกิดความขัดแย้ง คุณธรรมที่สำคัญที่ควรฝึกฝนได้แก่ ความรับผิดชอบในการทำงาน
ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่สมาชิกในกลุ่ม การไม่เอาเปรียบผู้อื่น ฯลฯ
4. สรุปผลโดยการจัดทำรายงาน เป็นการฝึกให้ผู้เรียนรู้จักสรุปผลและฝึกให้เขียนรายงาน จากการปฏิบัติ
เพื่อนำเสนอหน้าชั้นเรียนหรือส่งครูผู้สอน
5. นำเสนอรายงาน เป็นการนำผลการปฏิบัติงานกลุ่มรายงานหน้าชั้นเรียนหรือจัดนิทรรศการเป็นต้น

กระบวนการทำงานกลุ่ม
กรมวิชาการ (2544 : 164) เสนอว่า กระบวนการทำงานกลุ่ม มีขั้นตอนดังนี้
1. การเลือกหัวหน้ากลุ่ม โดยการลงคะแนนเสียงด้วยเหตุผลและการหมุนเวียนผลัดเปลี่ยนกันในการทำงาน
ในแต่ละครั้ง
2. การกำหนดเป้าหมาย ให้ตกลงกันว่าเป้าหมายและวัตถุประสงค์ในการทำงาน คืออะไร อยู่ที่ใด
3. การวางแผนการทำงาน มีการร่วมกันวางแผนว่าจะทำอะไรบ้าง ทำอะไรก่อนหลังจะทำงานกันอย่างไร
4. แบ่งงานกันทำตามความสามารถและความถนัดของแต่ละคน
5. ลงมือปฏิบัติงานตามบทบาท หน้าที่ และขั้นตอนการปฏิบัติงานตามที่วางแผนไว้
6. ประเมินผลและปรับปรุงการทำงาน งานที่ทำมีผลงานอะไร มีข้อดี ข้อเสียอย่างไร
มีขั้นตอนการทำงานอย่างไร จะปรับปรุงการทำงานอย่างไร

ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา
ทักษะกระบวนการแก้ปัญหาเป็นกระบวนการที่ต้องการให้ผู้เรียนได้เกิดความคิดวิธีการแก้ปัญหาต่าง ๆ
(กรมวิชาการ. 2544 : 164) เสนอว่าควรมีขั้นตอนดังนี้
1. สังเกต ผู้เรียนศึกษาข้อมูล รับรู้ และทำความเข้าใจในปัญหานั้นและเลือกแก้ปัญหาที่สำคัญ
2. วิเคราะห์ ผู้เรียนจัดลำดับข้อมูล หาความสำคัญและสาเหตุของแต่ละปัญหาและเหมาะสม
3. สร้างทางเลือก เปิดโอกาสให้ผู้เรียนแสวงหาทางเลือกในการแก้ปัญหาอย่างหลากหลายซึ่งอาจมีการทดลอง
ค้นคว้า ตรวจสอบ เพื่อเป็นข้อมูลประกอบ กรณีที่ผู้เรียนทำกิจกรรมกลุ่มควรกำหนดหน้าที่ในการทำงาน
4. ประเมินทางเลือก พิจารณาข้อมูลทางเลือกต่าง ๆ แล้วประเมินทางเลือก ผู้เรียนต้องวางแผนปฏิบัติงาน
เพื่อรายงานและตรวจสอบความถูกต้องของทางเลือก